Verschillen CBS, KVK en LISA: waarom LISA enquêteert

Verschillende organisaties in Nederland onderhouden registraties, verzamelen gegevens en/of produceren statistisch materiaal op het gebied van bedrijven/instellingen en werkgelegenheid. LISA is de enige die landsdekkende werkgelegenheidsinformatie op vestigingsniveau verzamelt en bijhoudt.

We geven hier een overzicht van activiteiten op dit gebied van verschillende organisaties in Nederland.

CBS
Het CBS kent een aantal statistieken van werkgelegenheid en bedrijven. De tellingen van bedrijven zijn afkomstig van het ABR (Algemeen Bedrijven Register) en zijn gebaseerd op vestigingen uit het Handelsregister. De gegevens over banen zijn (overwegend) afkomstig van de SWL (Statistiek Werkgelegenheid en Lonen) en bevatten gegevens over loontrekkers. Zelfstandigen worden niet meegeteld. Er zijn een aantal andere statistieken waar zelfstandigen wel worden meegeteld maar die zijn alleen beschikbaar op zeer globaal niveau.

De aantallen bedrijven en banen zijn afkomstig uit verschillende bronnen en daardoor niet altijd goed vergelijkbaar. De gegevens zijn niet koppelbaar op bedrijfsniveau. Het is daardoor niet mogelijk om het aantal banen per individuele vestiging in beeld te brengen. Bij het CBS is altijd sprake van aggregaties in verband met wettelijke geheimhoudingsplicht. Veel cijfers zijn niet beschikbaar op lager niveau dan gemeente of zelfs COROP-gebied. Zeker in combinatie met een fijnmazige SBI-indeling zijn betrekkelijk weinig cijfers beschikbaar. De publicatie van cijfers loopt wat achter. Vaak is sprake van voorlopige cijfers. Klik hier voor meer informatie.

KVK
Het KVK-register is in oorsprong een register om de rechtszekerheid in het handelsverkeer te borgen. De nadruk van het register ligt daarom vooral op het registreren van juridische entiteiten. Dat leidt tot een groot aantal inschrijvingen zonder werkgelegenheid (holdings, pensioen BV’s etc). Ook kan er sprake zijn van meervoudige inschrijvingen (bedrijf bestaat uit meerdere BV’s). Het Handelsregister kent daardoor relatief veel inschrijvingen. In het HR is een werkgelegenheidsgegeven opgenomen, totaal aantal mensen werkzaam bij de vestiging/onderneming. Ondernemers worden geacht dat gegeven eenmaal per jaar te verversen. De praktijk is echter dat dit niet gebeurt. De afgelopen jaren heeft de KVK zelf geen/nauwelijks onderhoud uitgevoerd aan het werkgelegenheidsgegeven. Het werkgelegenheidsgegeven in het HR is daarom veelal verouderd en weinig accuraat. Daarnaast is sprake van een lopend bestand, gegevens worden permanent aangepast. Pas sinds kort zijn standgegevens beschikbaar. Historische gegevens zijn maar beperkt beschikbaar en veelal ook onvergelijkbaar omdat de KVK pas sinds media 2008 is gestart met het opnemen van alle sectoren (tot die tijd ontbraken sectoren als landbouw, onderwijs, overheid, gezondheidszorg omdat dit nog niet inschrijfplichtig waren).

Voor een aantal categorieën zoals zorg, onderwijs en overheid/openbaar bestuur geldt dat er geen informatie over werkzame personen informatie is opgenomen. In Nederland gaat het daarbij dus om totaal ruim 1 miljoen banen die nu (nog) niet in het handelsregister zijn opgenomen.

LISA
De LISA-gegevens zijn gebaseerd op waarnemingen van alle vestigingen, elke locatie waar of van waaruit gewerkt wordt. Het werkgelegenheidsitem is weliswaar geen integrale telling maar voor alle bedrijven is een werkgelegenheidsgegeven beschikbaar; ofwel een waarneming uit een enquête ofwel een (verantwoorde) schatting. Het gaat hierbij dus om vestigingen en niet om ondernemingen. Ook zelfstandigen worden geteld. Hierdoor kan een beeld gepresenteerd worden van de werkgelegenheid op elk geografisch en sectoraal niveau.

LISA hanteert een vaste peildatum, 1 april (bij enkele registers is dat 1 januari) en maakt jaarafslagen waardoor ontwikkelingen goed gevolgd kunnen worden. LISA is beschikbaar vanaf 1996, voor veel regionale cijfers geldt dat die nog verder teruggaan.

Cijfers zijn relatief snel beschikbaar. In februari zijn de gegevens van het voorgaande jaar beschikbaar. Veel regionale registers publiceren hun gegevens al aan het einde van het enquêtejaar.

LISA hanteert voor de registratie van werkgelegenheid verfijningen: zo wordt er onderscheid gemaakt in banen voor mannen/vrouwen en banen 1-12 uur en 12 uur en meer. LISA telt geen mensen in dienst bij huishoudens. Anders dan het CBS registreert LISA uitzendkrachten bij de inlenende bedrijven. Doordat krachten dan geteld worden in de sector waar ze feitelijk werkzaam zijn wordt een beter inzicht gegeven in feitelijk economische structuur van een gebied.

UWV
Het UWV registreert gegevens over het aantal mensen in loondienst (Polis administratie). Op grond van deze administratie is het mogelijk om van ondernemingen (geen vestigingen) in beeld te brengen wat het aantal mensen in loondienst is op een peildatum. Tot voor kort waren deze gegevens niet/nauwelijks toegankelijk.

Er wordt momenteel onderzocht of het mogelijk is deze gegevens te gebruiken voor een indicatie van het aantal banen in Handelsregister. De gegevens zullen echter (vooralsnog) niet voldoende zijn voor een compleet beeld van de werkgelegenheid omdat geen gegevens op vestigingsniveau beschikbaar zijn en ook informatie over zelfstandigen ontbreekt. Aanvullende enquêtering zal daarom noodzakelijk blijven.

Het is de vraag of de gegevens daadwerkelijk in het HR terecht gaan komen en dan ook bruikbaar zijn voor LISA. Daarom is LISA in overleg met het UWV om te kijken of rechtstreeks afname door LISA/Provincies mogelijk is.

Samengevat
LISA onderscheidt zich van andere bronnen door toegankelijkheid, detaillering en actualiteit. Het is veelal mogelijk gegevens door de loop van de tijd te volgen, ook op bedrijfsniveau.

Enquêtering door LISA is vooralsnog noodzakelijk. Enquêtering is echter zeker geen doel op zich, het gaat uiteindelijk om de beleidsinformatie. Als een deel van de informatie via UWV (of via KVK) verkregen kan worden zal LISA daar zeker gebruik van maken.