Als reactie op de uitbraak van COVID-19 waren en zijn farmaceuten wereldwijd bezig met de ontwikkeling en het testen van coronavaccins. Ook in Nederland zijn meerdere farmaceuten daarbij betrokken (geweest). In dit artikel bekijken we waar de farmaceutische industrie in Nederland is gevestigd en laten we zien welke gemeenten de meeste arbeidsplaatsen in de farmaceutische sector huisvesten. De analyse is gebaseerd op LISA-data van vóór de coronacrisis.

Vervaardiging van farmaceutische producten biedt meeste werkgelegenheid

De farmaceutische industrie bestaat uit twee hoofdactiviteiten. Een deel van de bedrijven richt zich op de vervaardiging van farmaceutische grondstoffen zoals vitaminen, lactonen en antibiotica. Een ander deel houdt zich (daarnaast) bezig met het bereiden van producten op basis van die grondstoffen. Behalve geneesmiddelen gaat het bijvoorbeeld om vaccins, anticonceptiemiddelen, pleisters en verband.

In totaal zijn in Nederland ruim 15.500 personen werkzaam in de farmaceutische industrie. Dit is 0,2 procent van het totale aantal banen in Nederland. Binnen de Nederlandse farmaceutische industrie zorgen bedrijven die zich bezighouden met de vervaardiging van producten voor negen van de tien banen in de sector. Bedrijven die grondstoffen voor de producten vervaardigen bieden werk aan een tiende van de werkzame personen in de sector.

Meeste banen farmaceutische industrie in Oss

Noord-Brabant heeft een sterke vertegenwoordiging van de farmaceutische industrie: bijna 40 procent van de werkgelegenheid in Nederland in deze sector is te vinden in deze provincie. Een groot deel van de banen is te vinden in de gemeente Oss. Ondanks een sterke banenkrimp in 2011 en 2012 heeft deze gemeente de meeste arbeidsplaatsen per gemeente in de Nederlandse farmaceutische industrie. Naast Oss herbergen ook Leiden, Haarlem en Boxmeer een noemenswaardig deel van de werkgelegenheid in de sector. Samen zijn deze vier gemeenten goed voor iets meer dan de helft (51%) van alle werkzame personen in de sector.

Aantal banen per gemeente in farmaceutische industrie

In de kaart is het aantal banen getoond voor gemeenten waar in 2019 of in het verleden tenminste 100 banen waren in de farmaceutische industrie. Het aantal banen in 2019 is weergegeven met een groene bol. Het aantal banen in het verleden is weergegeven met een blauwe cirkel (2009) of paarse cirkel (1999). Beweeg met de muis over de gemeenten om de aantallen banen weer te geven.

Tien en twintig jaar terug zien we tussen de gemeenten min of meer dezelfde procentuele verdeling van het aantal banen in de sector. Wel is ten opzichte van tien jaar geleden de totale werkgelegenheid in de farmaceutische industrie gedaald. In Boxmeer vond de sterkste banenkrimp plaats. Ook in andere gemeenten zien we een duidelijke afname. Zo laten onder andere de gemeenten Weesp, Zoetermeer, Emmen, Boxtel, Gouda en Alkmaar een duidelijke banenkrimp zien. In Leiden en Boxmeer is het aantal banen bij producerende farmaceuten de afgelopen twintig jaar juist flink toegenomen.

Herstel na periode van krimp

In de afgelopen twee decennia was er sprake van een golfbeweging. Na 1999 groeide de totale werkgelegenheid in de sector tot ruim 18.000 banen in 2006. Daarna was er een periode van meerdere jaren waarin het aantal banen in de sector fors kromp. Vanaf 2016 werd weer een stijgende lijn ingezet. Tussen 2016 en 2019 groeide het aantal banen in de farmaceutische industrie sector met vier procent. Deze groei is iets lager dan de groei van de totale werkgelegenheid in Nederland in de afgelopen jaren (+7% in de periode 2016-2019).

Verantwoording van het onderzoek

Binnen deze analyse staan vestigingen binnen de volgende SBI-activiteiten centraal: 2110 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en 2120 Vervaardiging van farmaceutische producten (geen grondstoffen). Onder de vestigingen in deze SBI-categorie vallen zowel grote als kleine farmabedrijven. Enkele producerende farmabedrijven vallen onder de SBI?activiteit 46461 Groothandel in farmaceutische producten en maken dus geen deel uit van de analyse. Binnen LISA worden bij de registratie van werkzame personen geen stagiairs en vrijwilligers meegerekend. In de figuur zijn de aantallen banen afgerond op tientallen.